راهکارهایی جهت ایجاد محبت خدا و اهل بیت در کودکان (بخش اول)

چگونه یاد دادن و چگونه پاسخ دادن به مسائل معنوی کودک، از سوی والدین، اهمیت زیادی دارد.
 

چکیده : همۀ کودکان براساس فطرت خویش، پذیرای دین‌اند و تنها پررنگ ساختن آن، نیاز به وقت و عمل دارد. اگر والدین ذهن جست‌وجوگر فرزندشان را به درستی با خداوند آشنا نسازند، هر مکتبی غیر از دین الهی برای او آسان‌تر جلوه می‌کند و طعم تلخی از سخت بودن اعمال دینی برایش ایجاد خواهد شد.

تعداد کلمات 1071 /  تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: فرزند خود را با سه ویژگی تربیت کنید: «دوست داشتن پیامبرتان، دوست داشتن اهل بیتش و خواندن قرآن.[1] با توجه به این حدیث نورانی، مادر باید مصمّم باشد، زمینۀ تربیت دینی کودکش را از دوران جنینی آغاز کند.[2] بعد از تولد هم با همراهی پدر، در مسیر زیبای تربیت بر مبنای محبت خدا و اهل بیت گام بردارد.

پیامبر مهربانی‌ها صلی الله علیه و آله از همان لحظۀ تولد امام حسن علیه السّلام و امام حسین علیه السّلام تربیت دینی آنان را آغاز نموده، در گوش ایشان اذان گفتند و سفارش به آن کردند.[3] معرفی خدا به کودک، احتیاج به مقدمه‌چینی دارد، که والدین باید گام به گام، آن را انجام دهند. کودک در خانواده و اجتماع، به سبب وجود سخن‌ها و اعمال عبادی، در سطح کم و زیاد، با مفهوم خدا آشنا می‌شود، اما درک واقعی او بسیار محدود است و با توجه به سن خود از پروردگار، در ذهن تصویری می‌سازد.
طفل در سن دو تا شش سالگی، تصوّری انسانی از خدا دارد؛ بدین معنا که فکر می‌کند خدا همانند یک انسان اعضای بدن دارد، در جایی به نام بهشت زندگی می‌کند و بهشت جایی است سرشار از انواع خوراکی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی که کودک آرزوی آن‌ها را دارد. حتی براساس تحقیقات و نظرسنجی از اطفال، برخی ادعا کرده‌اند، خدا را می‌توان دید. ولی کسانی که دیدن خدا را رد کرده‌اند، دلیل خود را، دوری از او و این که خدا در آسمان‌هاست دانسته‌اند؛ لذا وقتی از ‌آن‌ها پرسیده شد که: «آیا خدا را با دوربین قوی می‌توان دید»؟ بیش از نیمی از کودکانِ شرکت‌کننده در آزمون، پاسخ مثبت دادند و نود درصد آنان گفتند: «خدا در همه جا حضور داد».

وقتی کودک در دورۀ پیش‌دبستانی قرار می‌گیرد، در ذهن او خداوند، کسی است که قدرت سحرآمیزی دارد و از اعمال بد خشمگین می‌شود، در نتیجه تنبیه می‌کند. اما با وجود این، خدا را دوست دارد. این برداشت کودک براساس شنیده‌های اوست؛ بنابراین اگر متناسب سطح فکری‌اش اطلاعاتی صحیح به او ارائه کنید و بکوشید، اشتباه‌های موجود در برداشت‌های او را رفع سازید، موجب می‌شود در آینده درک مسائل و امور الهی برایش آسان‌تر باشد و دچار انحراف فکری نشود. برای مثال «اگر طفل سه تا شش سالۀ شما می‌پرسد: خدا کیست و مثل کیست، در پاسخ باید به ذهنِ انسانْ‌انگار او از خدا، توجه کرد و گفت: خدا مثل ما نیست، او دست و پا ندارد، ما را می‌بیند، ولی مثل ما چشم ندارد، او حرف‌های ما را می‌شنود، ولی گوش ندارد. او زندگی می‌کند، ولی نه در خانه‌ای مثل خانه‌های ما، خدا نزدیک و در کنار ماست... همه جا هست... در سراسر جهان و حتی در ستارگان دوردست نیز حاضر است... خدا از مشکلات آگاه است و در برطرف کردن آن‌ها، به تو کمک می‌کند....»[4]

مطالعۀ کتاب، جهت بالا بردن سطح علمی برای پاسخ‌گویی مسائل معنوی طفل، شناساندن خدا به او و ایجاد معرفت الهی در دلش، از مسائلی است که امام سجاد علیه السّلام به آن دستور داده و وظیفۀ پدران دانسته است.[5]
آموختن مسائل دینی مهم است؛ اما چگونه یاد دادن و چگونه پاسخ دادن نیز، بسیار اهمیت دارد؛ اگر والدین ذهن جست‌وجوگر فرزندشان را با خداوند آشنا نسازند، برداشتی که او در برابر مسائل معنوی پیدا می‌کند، غلط بوده و هر مکتبی غیر از دین الهی برای او آسان‌تر جلوه می‌کند و طعم تلخی از سخت بودن اعمال دینی برایش ایجاد خواهد شد. اما وقتی معرفت زیبایی از مهربانی‌ها، قدرت مطلق و دیگر صفات پروردگار مهربان در قلب کودک ایجاد شود، حضورش را در زندگی احساس می‌کند، با او انس گرفته و دوست می‌شود. این طفل که از خدای خود، شناخت صحیح دارد، در زندگی آینده و مشکلات، او را پشتیبان خود می‌داند و عبادت و پرستش، برایش امری آسان جلوه خواهد کرد؛ به گونه‌ای که فرمان خدا را سرلوحۀ تمامی خواسته‌های خود قرار می‌دهد.
هم‌زمان با آموزش مفهوم خدا و تقویت محبت او در دل کودک، باید محبت قرآن و اهل بیت علیهم السّلام را در وجودش محکم نمود؛ زیرا با تکیه به این دو رکن است که می‌توان خدامحوری را در زندگی‌اش تقویت کرد. همۀ کودکان براساس فطرت خویش، پذیرای دین‌اند و تنها پررنگ ساختن آن، نیاز به وقت و عمل دارد.

ادامه دارد...

منابع: آقا میری؛ فاطمه سادات (1395)، عطیه الهی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 
پی نوشت :